Tien boerderijen transformeren tot pop-up restaurant

De schuur even opruimen en dan de boel een beetje aankleden. Waarschijnlijk met een paar mooie korenaren van zijn eigen akker. En een paar jutezakken waarin aardappels worden verpakt tegen de wanden. Lange tafels heeft hij liever niet. Liever kleinere exemplaren waar 8 à 10- personen aan passen. Dan komen de mensen makkelijker met elkaar in gesprek. ‘Zo ben ik er dus een beetje over aan het nadenken’, zegt Piet Hoekstra. In het dagelijks leven akkerbouwer maar binnenkort voor één avond gastheer voor 120 gasten die komen eten in zijn schuur.Eten bij de boer XL heet het project waar hij op 23 juni onderdeel van is. Niet alleen bij hem komen 120 mensen over de vloer, dat is ook het geval bij nog eens negen van zijn boerencollega’s. In totaal komen straks op de 10 deelnemende boerderijen 1200 gasten genieten van een streekmaaltijd. De boerderijen liggen stuk voor stuk aan de Oudebildtdijk. De officieel langste straat van Nederland in de kop van Friesland. Hoekstra claimt dan ook dat het hier om de langste maaltijd van het land gaat. De animo ervoor bij de Friezen is groot. Alle kaarten à €25 per stuk zijn inmiddels uitverkocht.

Bewust maken

Eten bij de Boer XL is meer dan een leuke happening. Als het aan de initiatiefnemers ligt steken de gasten er ook wat van op. Boer Piet Hoekstra: ‘We willen de mensen bewust maken dat ze vaker lokaal moeten eten. En meer met de seizoenen mee. Iedereen is er zo aan gewend geraakt dat je het hele jaar door alles kunt kopen, maar dat is de werkelijkheid niet. Waarom zou je in januari sperziebonen eten als ze helemaal uit Israël moeten komen? Dat gesleep met eten over de wereld moeten we niet meer willen.’

Het gelijktijdig serveren van een maaltijd aan 1200 personen vergt bovenal een nauwkeurige logistieke operatie. Meerdere partijen werken samen aan dit bijzondere initiatief. Ingrid Spijkers van organisatiebureau Wij van PS uit Leeuwarden was de organisatorische spin in het web. ‘Anderhalf jaar geleden zijn we al bij elkaar gekomen.’ Ze benaderde de verschillende partijen en regelde het  logistieke deel. ‘Bij Boels heb ik tien mobiele keukens ingehuurd net als de potten en de pannen en het servies. Zij zetten het neer op de locaties en nemen na afloop ook de vuile vaat weer mee.’ Ook over niet culinaire facetten moest worden nagedacht. ‘Gelukkig hebben alle boeren hun BHV.’

Eerder organiseerde ze in 2015 en 2016 ook het Groot Leeuwarder Diner waarbij honderden Friezen tegelijk aanschoven bij een diner in de buitenlucht. Die ervaring kon ze meenemen naar dit project. Ook Piet Hoekstra was twee jaar geleden bij dit diner in de hoofdstad en weet daarom een beetje wat hem te wachten staat. Bovenal is hij binnenkort gastheer op zijn eigen bedrijf. Zijn rol in de voorbereiding was verder om het keukenteam te adviseren welke gewassen er tegen de tijd van het diner oogstrijp zouden zijn. ‘Broccoli is waarschijnlijk wel klaar, ijsbergsla en knolselderij. Bij mij de  bieten, uien en wortelen. En groene erwten en de kapucijners misschien ook wel.’

Mooie meevaller

Voor de samenstelling van het menu sloegen drie lokale restaurants uit ’t Bildt de handen ineen. De Zwarte Haan in het gelijknamige buurtschap, eetcafé ’t Graauwe Paard in Oudebildtzijl en De Molen in Vrouwenparochie. Op het menu staan onder andere een aardappelsoep, geserveerd in een broodbol, een salade met geitenkaas en een stoofpotje van rund.

De bereiding ervan vindt plaatst bij Middelbare Hotelschool Friesland van het Friesland College. De horecabedrijven én de hotelschool zorgen ook voor het bedienend personeel deze avond en ook is er op iedere locatie een kok aanwezig, Iedere deelnemende horecaondernemer is verantwoordelijk voor meerdere locaties die onder zijn hoede zijn geplaatst. Het regenereren van de maaltijden vindt ter plekke plaats in de gehuurde keukenunits. Dat alle boeren over een eigen koelcel beschikken was voor de organisatie een mooie meevaller.

‘t Graauwe Paard eigenaar Auke Kooistra beschikt sinds vorig jaar over een kleine huisbrouwerij. Speciaal voor de maaltijd maakte hij met brouwer Erik Heere een bier dat straks het voorgerecht zal begeleiden. Het Syls Geluk Seumer.  Een blond biertje met koriander en citrus en 5,5% alcohol.

Kooistra: ‘De eerste plannen gingen uit van een diner op de zeedijk en in de buitenlucht. Voor 2018 gasten. Dit hele project is namelijk ook onderdeel van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa. Dat bleek uit veiligheidsoverwegingen toch niet haalbaar. Het was te omvangrijk. Toen ontstond het plan om het bij de boeren zelf plaats te laten vinden. Eerst waren er 7 deelnemende boerderijen, maar al snel werden ook de andere drie boerderijen aan de Oudebildtdijk benaderd. Ze doen nu allemaal mee.’

Gewassenveld

’t Bildt is een gebied in het noordwesten van Friesland met meerdere dorpen. Zo’n vijf eeuwen geleden werd het drooggelegd. In de dikke zeeklei van het gebied gedijt een keur aan gewassen meer dan goed. Vandaag de dag domineren de aardappel en graan maar dat was niet altijd het geval.

Volgens Piet Hoekstra zijn de gewassen die er worden geteeld in de loop der eeuwen veranderd, en dat proces zal blijven doorgaan. ‘Mais bijvoorbeeld is van origine een tropisch gewas. Dat is zo aangepast dat het nu ook hier kan groeien. Hetzelfde geldt voor soja. Ik schat in dat we dat rond 2030 hier ook in voldoende mate kunnen verbouwen.’

Om die landbouwhistorie weer tot leven te wekken maar ook om een blik op die toekomst te werpen kwam er dit jaar op het land van Hoekstra een  3 hectare groot gewassenveld dat de toepasselijke naam ‘50 tinten groen’ kreeg. Hierop worden soorten gekweekt die in het verleden ook in de streek werden verbouwd maar inmiddels zeldzaam zijn geworden. Meerdere aardappelrassen, zaden en granen. ‘En Meekrap bijvoorbeeld. Daarvan gebruikten mensen vroeger de wortels om wol mee te verven.’ Verder ook meerdere bonensoorten die deels dezelfde rol vervulden die vandaag de dag soja heeft. Als eiwitbron voor het vee. Het gewassenveld is ook de komende maanden nog te bezichtigen en gratis toegankelijk.

Gedichten uit Malta

Eten bij de Boer XL is zowel een onderdeel van de Bildtse aardappelweken die jaarlijks plaatsvinden, als dat er een duidelijke link is met de Culturele Hoofdstad van Europa, Leeuwarden. Tijdens het diner dus ook aandacht voor kunst en cultuur. Omdat dit jaar ook de Maltese hoofdstad Vallette zich culturele hoofdstad mag noemen zullen er deze avond ook horecastudenten van het eiland in de keuken meehelpen. De link tussen de boeren in het Bildt en Malta is sowieso sterk. Ieder jaar rond het eind van september verlaten de eerste pootaardappelen het Bildt en worden verscheept naar Malta. In maart komen de nieuwe aardappelen, gegroeid uit het pootgoed, weer terug.

In 2014 zaten er bij de speciaal ontworpen zakken met pootaardappelen voor het eerst tien Friese gedichten, met Engelse vertaling.  Een paar maanden later kwamen er met de consumptieaardappelen tien Maltezer gedichten terug. Dat werd in de jaren erna herhaald wat resulteerde in 80 gedichten die recent werden gebundeld. Op iedere boerderij zal bij zowel het begin, als het einde van het diner een gedicht worden voorgedragen. (Foto’s: Imazzo)

Voor Misset Catering 3, juli 2018

Het gewassenveld is een bezoek meer dan waard.